What is Non-veg Milk?: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਰਵਾਇਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਗਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪੂਜਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪੋਸ਼ਣ ਤੱਕ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ‘ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ’ (Non-veg Milk) ਸ਼ਬਦ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਇਹ ਭਾਰਤ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਵਾਲ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ‘ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ’ ਕੀ ਹੈ ਤੇ ਭਾਰਤ ਇਸ ‘ਤੇ ਇੰਨਾ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ਼ ਕਿਉਂ ਅਪਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਆਓ ਇਸ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣੀਏ।
‘ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ’ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ?
‘ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ’ ਦਾ ਮਤਲਬ ਉਸ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਉਤਪਾਦ ਜਿਵੇਂ ਮਾਸ, ਖੂਨ, ਹੱਡੀਆਂ ਦਾ ਚੂਰਾ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਖੁਆਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਕੁਝ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਤੇ ਫੈਟ ਦੀ ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ ਦੇਣ ਲਈ ਅਕਸਰ ਅਜਿਹਾ ਚਾਰਾ ਖਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੀਟ ਉਦਯੋਗ ਤੋਂ ਬਚੇ ਉਤਪਾਦ ਜਿਵੇਂ ਸੂਰ, ਮੁਰਗੇ, ਮੱਛੀ, ਘੋੜੇ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਕੁੱਤੇ ਜਾਂ ਬਿੱਲੀ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਲਈ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਖੂਨ ਤੇ ਮੋਟੇ ਹੋਣ ਲਈ ਚਰਬੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਦੁੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਣ ਤੇ ਲਾਗਤ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ? ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ਼
‘ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ’ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਉਸ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਆਪਣਾ ਡੇਅਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਖੋਲ੍ਹੇ ਪਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਆਯਾਤ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਯਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਦੁੱਧ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਾਵਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਸ ਜਾਂ ਖੂਨ ਵਰਗੇ ਜਾਨਵਰ-ਅਧਾਰਤ ਉਤਪਾਦ ਨਾ ਖੁਆਏ ਗਏ ਹੋਣ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਸ਼ਰਤ ਨੂੰ ‘ਗੈਰ-ਗੱਲਬਾਤ ਯੋਗ ਲਾਲ ਲਕੀਰ’ ਦੱਸਿਆ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਰਤ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਗਾਂ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਧਾਰਮਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੇ ਨੈਤਿਕ ਸਰੋਕਾਰ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਪਦਾਰਥ (ਜਿਵੇਂ ਦਹੀਂ, ਘਿਓ) ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਤੇ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਤੋਂ ਦੁੱਧ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਕਰੋੜਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ।
ਇਹ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਦੁੱਧ ਕਿੰਨਾ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ?
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਉਤਪਾਦ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁੱਧ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਾਵਾਂ ਤੋਂ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਸ ਖੁਆਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੁਰਾਕ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਮੁੱਦਾ ਨਹੀਂ ਬਣ ਗਿਆ, ਸਗੋਂ ਨੈਤਿਕਤਾ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਵੀ ਮਾਮਲਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
