ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਕਿਸੇ ਮਸ਼ੀਨ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅੰਗ ਤੁਰੰਤ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਆਧੁਨਿਕ ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅੰਗ ਦਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੇ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕੁਝ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਜੀਵਨ ਦੇਣਾ ਸੰਭਵ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਐਲਾਨੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਨਕਲੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਹੜੇ ਅੰਗ ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ?
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਦੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਘੋਲ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਠੰਡੇ ਤਾਪਮਾਨ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹੇ।
ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਅੰਗ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਦਿਲ: ਦਿਲ ਸਭ ਤੋਂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 4 ਤੋਂ 6 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਸਨੂੰ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫੇਫੜੇ: ਦਿਲ ਵਾਂਗ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ 4 ਤੋਂ 6 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਤੀ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਜਿਗਰ: ਜਿਗਰ ਨੂੰ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਲਈ 8 ਤੋਂ 12 ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲੰਬੀ ਮਿਆਦ ਇਸਨੂੰ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵੀਂ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਸ: ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਲਈ 12 ਤੋਂ 18 ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਆਂਦਰਾਂ: ਅੰਤੜੀਆਂ ਨੂੰ 8 ਤੋਂ 16 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਗੁਰਦੇ: ਗੁਰਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 24 ਤੋਂ 36 ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 72 ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਵੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੂਜੇ ਅੰਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।
ਅੱਖਾਂ: ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਕੋਰਨੀਆ ਨੂੰ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 6 ਤੋਂ 8 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੋਰਨੀਆ ਟਿਸ਼ੂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 14 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਚਮੜੀ: ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚਮੜੀ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 5 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹੱਡੀਆਂ: ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 5 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਦਿਲ ਦੇ ਵਾਲਵ: ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿਲ ਦੇ ਵਾਲਵ ਹਟਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸਟੋਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅੰਗ ਦਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਦਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਤਾਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ ਜੇਕਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ‘ਦਿਮਾਗੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮ੍ਰਿਤਕ’ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਵੈਂਟੀਲੇਟਰ ਸਹਾਇਤਾ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਮਿਲਦੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰਕ ਰਹੇ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਕਾਰਨ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ ਦਾ ਦਾਨ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਗ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅੰਗ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਮਾਂ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਕੋਲਡ ਇਸਕੇਮੀਆ ਸਮਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਅੰਗ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਠੰਡੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨਾ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲੱਗੇਗਾ, ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦਰ ਓਨੀ ਹੀ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗੀ।
ਅੰਗ ਦਾਨ ਇੱਕ ਜੀਵਨ-ਰੱਖਿਅਕ ਕਾਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਸਾਡੇ ਕੁਝ ਅੰਗ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਨਮੋਲ ਤੋਹਫ਼ਾ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਹੁਣ ਇਹਨਾਂ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ ਕਰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਉਮੀਦ ਮਿਲੀ ਹੈ।
