Stray Dogs: ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਅਤੇ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਵਧਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ਼ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਆਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ 8 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੜਕਾਂ ਤੋਂ ਹਟਾ ਕੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਆਸਰਾ-ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਿੱਥੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕਦਮ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨ ਪੇਟਾ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾ ਤਾਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਹੱਲ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਥਾਈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਮੂਲ ਕਾਰਨਾਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੇ ਮਿਸ਼ਨ ਮੋਡ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਕੰਮ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ? ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ।
ਭੂਟਾਨ
ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਭੂਟਾਨ 2023 ਵਿੱਚ ਆਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ 100% ਨਸਬੰਦੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਭੂਟਾਨ ਨੇ 2021 ਵਿੱਚ ਨੇਸ਼ਨਵਾਈਡ ਐਕਸੀਲਰੇਟਿਡ ਡੌਗ ਪੋਪੁਲੇਸ਼ਨ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਅਤੇ ਰੇਬੀਜ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਸਬੰਦੀ ਅਤੇ ਟੀਕਾਕਰਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਗਭਗ 14 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲਿਆ। 2021 ਤੋਂ 2023 ਤੱਕ, 1.5 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਨਸਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਬਜਟ ਲਗਭਗ 29 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ।
ਮੋਰੋਕੋ
ਮੋਰੋਕੋ ਨੇ ਆਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਤਰੀਕਾ ਅਪਣਾਇਆ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ TNVR ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਯਾਨੀ ਟ੍ਰੈਪ-ਨਿਊਟਰ-ਟੀਕਾਕਰਨ-ਵਾਪਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਸਬੰਦੀ ਕਰਨਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੇਬੀਜ਼ ਲਈ ਟੀਕਾਕਰਨ ਕਰਨਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟੈਗ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛੱਡਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ‘ਤੇ ਲਗਭਗ 23 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (ਲਗਭਗ 190 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਨੀਦਰਲੈਂਡ
ਨੀਦਰਲੈਂਡ ਅੱਜ ਯੂਰਪ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਅਵਾਰਾ ਕੁੱਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ 19ਵੀਂ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੱਟਣ, ਪੱਟੇ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਟੈਕਸ ਵਰਗੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ, ਪਰ ਟੈਕਸਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲ ਬਦਸਲੂਕੀ ਨੂੰ ਅਪਰਾਧ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ: ਸਟੋਰ ਤੋਂ ਖਰੀਦੇ ਗਏ ਕੁੱਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਭਾਰੀ ਟੈਕਸ, ਇੱਕ CNVR ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (ਫੜੋ, ਨਸਬੰਦੀ ਕਰੋ, ਟੀਕਾਕਰਨ ਕਰੋ, ਛੱਡੋ) ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰ-ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ ਜੋ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ‘ਤੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਜਪਾਨ
ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਨਿਯਮ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਅਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੁਆਰੰਟੀਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੋਦ ਲੈਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੈਟਰਨਰੀ ਡਾਕਟਰ ਅਵਾਰਾ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਲਈ ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੇ ਨਸਬੰਦੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਛਾ ਮੌਤ ਦੀ ਵੀ ਆਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ਼ ਬਿਮਾਰ ਜਾਂ ਖਤਰਨਾਕ ਕੁੱਤਿਆਂ ਲਈ। ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੋਕੀਓ, ਇਹ ਗੈਸ ਚੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਧੀ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 15 ਮਿੰਟ ਲਈ ਦੁੱਖ ਝੱਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ
ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਛੱਡੇ ਗਏ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਵਾਰਾ ਬਿੱਲੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਟ੍ਰੈਪ-ਨਿਊਟਰ-ਰਿਟਰਨ (TNR) ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਯਾਨੀ, ਬਿੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਸਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
