Family Planning: ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਨਿਯੋਜਨ ਵਿੱਚ ਮਰਦ ਔਰਤਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਿੱਛੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਸਬੰਦੀ ਤੋਂ ਭੱਜ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੇਂਦਰੀ ਅੰਕੜਾ ਅਤੇ ਲਾਗੂਕਰਨ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੰਕੜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਮਰਦ ਨਸਬੰਦੀ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 22.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਨਸਬੰਦੀ ਕਰਵਾਈ ਹੈ, ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਸਿਰਫ 0.5 ਹੈ।
ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ 2024 ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਸਿਹਤ ਸਰਵੇਖਣ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਸਬੰਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘਟਿਆ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ 2015-16 ਵਿੱਚ 37.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਨਸਬੰਦੀ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਉੱਥੇ 2019-21 ਵਿੱਚ ਇਹ ਘੱਟ ਕੇ 22.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ 2015-16 ਵਿੱਚ 0.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਨਸਬੰਦੀ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਲ 2019-21 ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਹੋਰ ਘੱਟ ਗਈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਸਿਰਫ਼ 0.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਨਸਬੰਦੀ ਹੋਈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਔਰਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਨਿਯੋਜਨ ਲਈ ਹੋਰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਵੀ ਅਪਣਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ IUD, PPIUD, ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਵਧੀ ਹੈ
ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਗੋਲੀਆਂ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਵਧੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ 0.4 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਔਰਤਾਂ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ ਦਵਾਈਆਂ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਵਧ ਕੇ 0.5 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਕੁੱਲ 66.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਔਰਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਨਿਯੋਜਨ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਤਰੀਕਾ ਅਪਣਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 50.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਔਰਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਆਧੁਨਿਕ ਤਰੀਕਾ ਅਪਣਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਮਰਦ ਨਸਬੰਦੀ ਲਈ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਨਸੀ ਯੋਗਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਨਸਬੰਦੀ ਦੇ ਅਸਫਲ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਨਸਬੰਦੀ ਲਈ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਸਬੰਦੀ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਡਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦਰਦਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਨਸਬੰਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਨਸਬੰਦੀ ਆਸਾਨ ਹੈ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਨਸਬੰਦੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਨਸਬੰਦੀ ਨਾਲ ਨਾ ਤਾਂ ਸਰੀਰਕ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਡਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਨਸਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਮਾਹਵਾਰੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਖੂਨ ਵਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਹਲਕਾ ਦਰਦ, ਸੋਜ ਜਾਂ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਨਸਬੰਦੀ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ, ਪਰ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਮਰਦ ਨਸਬੰਦੀ ਲਈ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਈ ਰੁਕਾਵਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
