MiG-21 fighter jet retired: ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ (IAF) ਵਿੱਚ 62 ਸਾਲ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਿਗ-21 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ 19 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਏਅਰਬੇਸ ‘ਤੇ ਵਿਦਾਇਗੀ ਸਮਾਰੋਹ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਹਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਮਿਗ-21 ਜੈੱਟ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1963 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੁਪਰਸੋਨਿਕ ਜੈੱਟ ਸੀ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਇਹ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਗਤੀ (332 ਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ) ਤੋਂ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਉੱਡ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਆਖਰੀ 2 ਸਕੁਐਡਰਨ (36 ਮਿਗ-21) ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਬੀਕਾਨੇਰ ਵਿੱਚ ਨਲ ਏਅਰਬੇਸ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੰਬਰ 3 ਸਕੁਐਡਰਨ ਕੋਬਰਾ ਅਤੇ ਨੰਬਰ 23 ਸਕੁਐਡਰਨ ਪੈਂਥਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਿਗ-21 ਜੈੱਟ ਨੇ 1965 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਜੰਗ, 1971 ਦੀ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਮੁਕਤੀ ਜੰਗ, 1999 ਦੀ ਕਾਰਗਿਲ ਜੰਗ ਅਤੇ 2019 ਦੀ ਬਾਲਾਕੋਟ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਸਦੀ ਥਾਂ ਤੇਜਸ ਐਮਕੇ1ਏ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, 400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਿਗ-21 ਜਹਾਜ਼ ਕਰੈਸ਼ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਇਲਟ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ‘ਉਡਣ ਵਾਲਾ ਤਾਬੂਤ’ ਅਤੇ ‘ਵਿਧਵਾ ਨਿਰਮਾਤਾ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਨੇ 900 ਮਿਗ-21 ਜੈੱਟ ਖਰੀਦੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਿਰਫ਼ 36 ਬਚੇ
ਭਾਰਤ ਨੇ 900 ਮਿਗ-21 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 660 ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਏਅਰੋਨਾਟਿਕਸ ਲਿਮਟਿਡ (HAL) ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਬੇੜੇ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 36 ਮਿਗ-21 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਬਚੇ ਹਨ। ਇਸਨੇ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੇਵਾ ਦਿੱਤੀ।
2021 ਤੋਂ ਬਾਅਦ MIG-21 7 ਵਾਰ ਕਰੈਸ਼ ਹੋਇਆ
- 5 ਜਨਵਰੀ 2021: ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ MIG ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ, ਪਾਇਲਟ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ।
- 17 ਮਾਰਚ 2021: ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਮਿਗ-21 ਬਾਈਸਨ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ IAF ਗਰੁੱਪ ਕੈਪਟਨ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
- 20 ਮਈ 2021: MIG-21 ਦਾ ਦੂਜਾ ਹਾਦਸਾ ਮੋਗਾ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ।
- 25 ਅਗਸਤ 2021: MIG-21 ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਬਾੜਮੇਰ ਵਿੱਚ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ, ਪਾਇਲਟ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ।
- 25 ਦਸੰਬਰ 2021: MIG-21 ਬਾਈਸਨ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ।
- 28 ਜੁਲਾਈ 2022: ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਬਾੜਮੇਰ ਵਿੱਚ MIG-21 ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪਾਇਲਟਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ।
- 8 ਮਈ, 2023: ਮਿਗ-21 ਜਹਾਜ਼ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਾਇਲਟ ਸੁਰੱਖਿਅਤ।
