Teachers Day 2025; ਜਦੋਂ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ 3 ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 174 ਬੱਚੇ ਸਨ। ਕਲਾਸਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਡਰ ਲਗਦਾ ਸੀ।
ਇੱਕ ਸਵੇਰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਮੀਂਹ ਪਿਆ। ਪੂਰੀ ਕਲਾਸ ਗੋਡਿਆਂ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਗਈ। ਨਰਿੰਦਰ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਦਰੱਖਤ ਹੇਠ ਲੈ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਬੈਠ ਕੇ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਉਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਜਿੱਥੇ ਛਾਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਕਾਫ਼ੀ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਕਲਾਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਇੱਕ ਸ਼ਾਮ, ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਉਸਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਖੇਡਣ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਪਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਖੇਡਦੇ ਸਨ। ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਖੇਡਣ ਲਈ ਕੋਈ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਸਕੂਲ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਮੈਦਾਨ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਨਰਿੰਦਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਇਹ ਵੱਡੇ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਉਸਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ‘ਅਸੀਂ ਇਸ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚੋਂ ਪੱਥਰ ਕੱਢ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਸਮਤਲ ਕਰਾਂਗੇ, ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਇੱਥੇ ਖੇਡਾਂਗੇ।’ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਕੂਲ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਿੱਜਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਪੱਥਰ ਹਟਾਉਂਦੇ ਦੇਖਿਆ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਦਾ ਉਸ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਉਸੇ ਦਿਨ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਬਦਲਣ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਫੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਹਰ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ
ਨਰਿੰਦਰ ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਫੰਡ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਹਰ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਤੋਂ ਮਦਦ ਮੰਗੀ। ਲੋਕ ਕਹਿਣਗੇ, ‘ਤੁਸੀਂ ਹੁਣੇ ਆਏ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੈਸੇ ਕਿਵੇਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੋ? ਅਜਿਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਧਿਆਪਕ ਆਏ ਅਤੇ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ।’
ਉਹ ਸਮਝ ਗਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਮਾਪੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਪਹਿਲਾਂ, ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮਿਆਰ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕ ਉਸ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ 6 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਨਤੀਜੇ ਦੇਵਾਂਗਾ, ਤੁਸੀਂ ਨਤੀਜੇ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।’
ਉਸ ਕੋਲ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਿੱਖਣ ਸਮੱਗਰੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਦੱਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਰਿੰਦਰ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਸਕੂਲ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਸੁਧਰਨ ਲੱਗੇ।
ਇੱਕ ਕੁੜੀ ਪੂਰੇ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਟਾਪ ਕੀਤੀ। ਉਸੇ ਮਹੀਨੇ, ਕਬੱਡੀ ਟੀਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਆਈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕਾਰਨ, ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਨਰਿੰਦਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ‘ਮੈਂ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਪੈਸੇ ਲੈ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਪੱਧਰਾ ਕਰੋ। ਪਰ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਪੈਸੇ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਉਂ ਦੇਵੋਗੇ, ਇਹ ਸਾਡਾ ਪਿੰਡ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਮਦਦ ਕਰਾਂਗੇ। ਫਿਰ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।’
ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਰ ਕੈਂਪ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ
ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ‘2007 ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਕਲਾਸਰੂਮ ਮਿਲਿਆ। 2008 ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਸਮਰ ਕੈਂਪ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫੀ, ਪੇਂਟਿੰਗ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਸਿਖਾਈਆਂ। ਇਸਦਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹੀ ਬੱਚੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਜਿੱਤਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਪੈਸੇ ਖਰਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਾਡੇ ਬੱਚੇ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਸਮਰ ਕੈਂਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।’
‘ਸਾਡੇ ਪਹਿਲੇ ਸਮਰ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ 69 ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਵੀ ਸਾਡੇ ਕੈਂਪ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਆਏ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਹੋਰ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਰ ਕੈਂਪ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ 4-5 ਹੋਰ ਸਕੂਲਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।’
ਆਪਣੇ ਖਰਚੇ ‘ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਨੱਚਣਾ ਸਿਖਾਇਆ
ਇਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਸਭ ਕੁਝ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ – ਪੇਂਟਿੰਗ, ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫੀ, ਸੋਲੋ ਡਾਂਸ, ਗਾਉਣਾ। ਨਰਿੰਦਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖਰਚੇ ‘ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਨੱਚਣਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੈਂ 7ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਸਿਖਾਇਆ ਸੀ ਇਸਦਾ ਖਰਚਾ ਖੁਦ ਦੇ ਕੇ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੀ ਕਲਾਸ ਲਈ 500 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਾਲੇ ਦਿਨ 1000 ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ। ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਹੁਣ ਉਹ ਕਈ ਵਾਰ ਭਜਨ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਗਾਉਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਪੈਸੇ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।
‘ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਾਡਾ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਮਨ ਪੇਂਟਿੰਗ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਉਹ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਲਾਈਵ ਸਕੈਚ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਕੈਚ ਲਈ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ 1500-2000 ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਾਡੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਜੋ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਚੰਗੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਕੋਚ ਬਣ ਗਏ ਹਨ।’
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਲੈਣ ਜਾਂਦੇ ਸੀ, ਤਾਂ ਮਾਪੇ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ
ਨਰਿੰਦਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ‘ਮੈਂ ਇੱਕ ਪੈਟਰਨ ਦੇਖਿਆ। ਅਕਸਰ ਬੱਚੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਸਨ, ਪੁੱਛਣ ‘ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਸ ਦਿਨ ਦੁੱਧ ਜਲੇਬੀ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਉੱਥੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।’
ਮੈਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਮੈਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਘਰ-ਘਰ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਦੇ ਕੋਈ ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ‘ਤੇ ਪਤੰਗ ਉਡਾ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਕਦੇ ਕੋਈ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਜਾਈ ਹੇਠ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਖਿੱਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ, ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਵਿਰੋਧ ਵੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਪਰ ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝ ਲਿਆ ਕਿ ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਹੈ।
ਅੱਜ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ 15 ਸਮਾਰਟ ਕਲਾਸਾਂ ਹਨ
ਇਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ 15 ਕਲਾਸ ਰੂਮ ਹਨ। ਹਰ ਕਲਾਸ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਰ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ LED, ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਰ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਲੈਬ, ਲੈਪਟਾਪ, ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕੁਝ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਖੁਦ ਨਰਿੰਦਰ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ: ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਸਟੇਸ਼ਨਰੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਦੀ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਹੈ, ਪਰ ਕੋਈ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਇੱਥੋਂ ਪੈਨਸਿਲ, ਰਬੜ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਪੈਸੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ: ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਭੱਜਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸੱਟ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਪੂਰੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਤੁਰਦਾ ਹੈ। ਪੌੜੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਹੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਯਮ ਸਿਰਫ਼ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਹੈ।
ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸਿਗਨਲ: ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸਿਗਨਲ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਲਾਲ, ਹਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪੀਲੀਆਂ ਲਾਈਟਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਬੱਚੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ।
ਬੱਚੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ
ਇਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋਕਤੰਤਰ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਚੋਣਾਂ ਲੜਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਇੱਕ ਕਤਾਰ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਈਡੀ ਕਾਰਡ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਗਿਣਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਨਤੀਜਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਇੱਕ ਕੌਂਸਲ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਕੌਂਸਲ ਅਗਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਖਾਦ ਬਣਾਉਣਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੰਡਿਆਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ
ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ‘ਇਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ 800 ਬੱਚੇ ਹਨ। ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਜੰਡਿਆਲੀ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬੱਚੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਛੱਡ ਕੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ।’
ਨਰਿੰਦਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ‘ਇਹ ਬੱਚੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਟੋ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਾਹਨ ਰਾਹੀਂ ਸਕੂਲ ਆਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੱਚੇ ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਖਰਚੇ ‘ਤੇ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।’
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੱਗੇ ਦਾ ਰਸਤਾ ਕੀ ਹੈ?
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ‘ਤੇ, ਨਰਿੰਦਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਭ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਜੋ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਅੱਧੇ ਰਸਤੇ ਤੱਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਬੱਸ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਬਿਹਤਰ ਕਰ ਸਕੀਏ। ਹਰ ਸਾਲ ਮੈਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਸਕੂਲ ਆਉਣ, ਤਾਂ ਉਹ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਸਿੱਖਣ।
