ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ ਅਮੀਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ, ਮਹਿਲ, ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਸੁਹਜ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਓ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਸ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰੀਏ।
1. ਤਾਜ ਮਹਿਲ (Taj Mahal, Agra)
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਤਾਜ ਮਹਿਲ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਸਮਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ 1632 ਵਿੱਚ ਸਮਰਾਟ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਪਿਆਰੀ ਪਤਨੀ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ ਲਈ ਇੱਕ ਮਕਬਰੇ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਦੌਰਾਨ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਚਿੱਟੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੇ ਸਮਾਰਕ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਮੁਗਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦਾ ਸਿਖਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਲਾਮੀ, ਫਾਰਸੀ, ਓਟੋਮਨ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਯਮੁਨਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਕੀਤੇ ਬਾਗਾਂ, ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਪੂਲ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਢਾਂਚਾ ਸਮਰੂਪਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਸਿੰਫਨੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਗੁੰਬਦ 35 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਉੱਚਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਰ ਮੀਨਾਰ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅੰਦਰ, ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਅਤੇ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ ਦੇ ਮਕਬਰੇ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੇ ਗੁੰਬਦ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆਰਾਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਾਜ਼ੁਕ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਰਤਨ ਪੱਥਰ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਨ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਇਸਦੀ ਡੂੰਘੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਦੀਵੀ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸੱਤ ਅਜੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
2. ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ, ਦਿਨ (Qutab Minar, Delhi)
ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਮਹਿਰੌਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ, ਇੱਕ ਉੱਚੀ ਢਾਂਚਾ ਹੈ ਜੋ 72.5 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਇੱਟਾਂ ਦਾ ਮੀਨਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। 1193 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਕੁਤਬ-ਉਦ-ਦੀਨ ਐਬਕ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਇਹ ਮੀਨਾਰ ਕੁਤਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਹੈ।
ਕੁਤਬ ਮੀਨਾਰ ਆਪਣੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਇੰਡੋ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀਆਂ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ‘ਤੇ ਕੁਰਾਨ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਉੱਕਰੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਟਾਵਰ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਲਾਲ ਰੇਤਲੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਚੌਥੀ ਅਤੇ ਪੰਜਵੀਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਸੰਗਮਰਮਰ ਅਤੇ ਰੇਤਲੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ। ਮੀਨਾਰ ਇੱਕ ਜਿੱਤ ਟਾਵਰ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਲਈ ਬੁਲਾਵੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਕੁਤੁਬ ਮੀਨਾਰ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਵਤ-ਉਲ-ਇਸਲਾਮ ਮਸਜਿਦ, ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਲੋਹੇ ਦਾ ਥੰਮ੍ਹ, ਅਤੇ ਇਲਤੁਤਮਿਸ਼ ਦਾ ਮਕਬਰਾ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਪੂਰਾ ਸਥਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੱਧਯੁਗੀ ਇਸਲਾਮੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਸਥਾਨਕ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਨਾਲ ਇਸਲਾਮੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।
3. ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ, ਦਿੱਲੀ (Jama Masjid, Delhi)
ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮਸਜਿਦ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਯੁੱਗ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਕਾਰਨਾਮਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸਮਰਾਟ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੁਆਰਾ 1650 ਅਤੇ 1656 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਣਾਈ ਗਈ, ਮਸਜਿਦ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ 25,000 ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਰੱਖ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਬਣਤਰ ਲਾਲ ਰੇਤਲੇ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਗੁੰਬਦ, ਚਾਰ ਮੀਨਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਵਿਹੜਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਗੇਟਵੇ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫੀ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਹਾਲ ਇੱਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਮਾਸਟਰਪੀਸ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਨੱਕਾਸ਼ੀ, ਕਮਾਨਾਂ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦਾ ਮਿਹਰਾਬ (ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਥਾਨ) ਮੱਕਾ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਜਾਮਾ ਮਸਜਿਦ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਅਜੂਬਾ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੁਗਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੈਲਾਨੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੇ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤੀ ਇਸਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
4. ਅਕਬਰ ਕਿਲਾ, ਫਤਹਿਪੁਰ ਸਿੱਕਰੀ (Akbar Fort, Fatehpur Sikri)
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਫਤਹਿਪੁਰ ਸੀਕਰੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਅਕਬਰ ਕਿਲਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲਾ ਸਮਰਾਟ ਅਕਬਰ ਦੁਆਰਾ 1571 ਅਤੇ 1585 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਫਾਰਸੀ, ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕੰਧਾਂ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮਹਿਲਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਆਮ (ਜਨਤਕ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਹਾਲ), ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਖਾਸ (ਨਿੱਜੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਹਾਲ), ਅਤੇ ਪੰਚ ਮਹਿਲ, ਇੱਕ ਪੰਜ-ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਮਹਿਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਤੱਤ ਹਨ। ਬੁਲੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ਾ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਅਕਬਰ ਦੀ ਫੌਜੀ ਜਿੱਤ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ।
ਫਤਿਹਪੁਰ ਸੀਕਰੀ ਅਤੇ ਅਕਬਰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਇੱਕ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ, ਸੁੰਦਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਮੁਗਲ-ਯੁੱਗ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
5. ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਦਿੱਲੀ (Red Fort, Delhi)
ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ (ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ), ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਮਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸਮਰਾਟ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੁਆਰਾ 1638 ਅਤੇ 1648 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਇਹ ਲਗਭਗ 200 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਨਿਵਾਸ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਲਾਲ ਰੇਤਲੇ ਪੱਥਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਬਣਤਰ ਮੁਗਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਕਲਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹਿਲ, ਹਾਲ ਅਤੇ ਮਸਜਿਦਾਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਣਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਆਮ (ਜਨਤਕ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਹਾਲ), ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਖਾਸ (ਨਿੱਜੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਹਾਲ), ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਮੋਤੀ ਮਸਜਿਦ (ਮੋਤੀ ਮਸਜਿਦ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲਾਹੌਰ ਗੇਟ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਗੇਟ ਦਾ ਘਰ ਵੀ ਹੈ।
ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਆਖਰੀ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ, ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫਰ ਨੂੰ 1857 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗੱਦੀਓਂ ਲਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੱਜ, ਇਹ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ।
6. ਹਮਪੀ, ਕਰਨਾਟਕ (Hampi, Karnataka)
ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੰਪੀ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਜੇਨਗਰ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਯੂਨੈਸਕੋ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੰਡਰਾਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਹੰਪੀ ਕਦੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਇੱਕ ਜੀਵੰਤ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਮੰਦਰਾਂ, ਮਹਿਲਾਂ, ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਰਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰੂਪਕਸ਼ ਮੰਦਰ, ਜੋ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਵਿੱਠਲਾ ਮੰਦਰ ਇਸਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪੱਥਰ ਦੇ ਰੱਥ ਵਾਲਾ, ਅਤੇ ਕਮਲ ਮਹਿਲ, ਕਮਲ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਮਹਿਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਸਥਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਹੰਪੀ ਦਾ ਪਤਨ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇਸਨੂੰ ਦੱਖਣ ਸੁਲਤਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਹੰਪੀ ਦੇ ਖੰਡਰ ਅਜੇ ਵੀ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਵਿਜੇਨਗਰ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਦੀ ਝਲਕ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਉੱਨਤ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
7. ਅੰਬਰ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਜੈਪੁਰ (Amber Fort, Jaipur)
ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸਥਿਤ ਅੰਬਰ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਅੰਬਰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰੱਖਿਆਤਮਕ ਅਤੇ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਦੋਵਾਂ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਕਿਲ੍ਹਾ ਲਾਲ ਰੇਤਲੇ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਸੰਗਮਰਮਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜਪੂਤ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।
ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ, ਸੂਰਜ ਪੋਲ (ਸੂਰਜ ਗੇਟ), ਅਤੇ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ (ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਮਹਿਲ) ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਣਗਿਣਤ ਛੋਟੇ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਚਮਕਦਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਆਮ (ਜਨਤਕ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਹਾਲ) ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਖਾਸ (ਨਿੱਜੀ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਹਾਲ) ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਣਤਰ ਹਨ।
ਅੰਬਰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਜਪੂਤ ਫੌਜੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਅਮੀਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਅਰਾਵਲੀ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਦੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੇਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
8. ਕਾਂਚੀ ਕਾਮਾਕਸ਼ੀ ਮੰਦਰ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ (Kanchi Kamakshi Temple, Tamilnadu)
ਕਾਂਚੀ ਕਾਮਾਕਸ਼ੀ ਮੰਦਰ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਕਾਂਚੀਪੁਰਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਜੋ ਆਪਣੇ ਅਮੀਰ ਧਾਰਮਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਦੇਵੀ ਕਾਮਾਕਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮ ਨਾਰੀ ਊਰਜਾ (ਸ਼ਕਤੀ) ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਉੱਕਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ, ਜੋ 1,500 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਕਾਂਚੀਪੁਰਮ ਵਿੱਚ ਮੰਦਰਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਸਦੇ ਵੱਡੇ ਕੇਂਦਰੀ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ, ਇੱਕ ਉੱਚਾ ਗੋਪੁਰਮ (ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ) ਅਤੇ ਕਈ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਵਾਲੇ ਹਾਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਨੂੰ 51 ਸ਼ਕਤੀਪੀਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਬ੍ਰਹਮ ਨਾਰੀ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹਨ।
ਮੰਦਰ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਇਸਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਨਾਲ, ਹਰ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਅਤੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਾਂਚੀ ਕਾਮਾਕਸ਼ੀ ਮੰਦਰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਮੂਰਤੀਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਟਾਂ ਦੇ ਅਦਭੁਤ ਹੁਨਰ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵੀ ਹੈ।
9. ਮੇਹਰਾਨਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਜੋਧਪੁਰ (Mehrangarh Fort, Jodhpur)
ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਨੀਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜੋਧਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮੇਹਰਾਨਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਿਲ੍ਹਾ 1459 ਵਿੱਚ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਰਾਓ ਜੋਧਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 400 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਇੱਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਅਜੂਬਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੋਟੀਆਂ ਕੰਧਾਂ, ਸੁੰਦਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਵਿਹੜੇ ਹਨ।
ਮੇਹਰਾਨਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਹਿਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫੂਲ ਮਹਿਲ (ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਮਹਿਲ), ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ (ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਮਹਿਲ), ਅਤੇ ਮੋਤੀ ਮਹਿਲ (ਮੋਤੀ ਮਹਿਲ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਸੁੰਦਰ ਫ੍ਰੈਸਕੋ, ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟੀ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ਾਹੀ ਹਥਿਆਰਾਂ, ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਝਲਕ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮੇਹਰਾਨਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਸਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੈਮਾਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਥਰੀਲੀ ਪਹਾੜੀ ਜਿਸ ‘ਤੇ ਇਹ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਇਤਿਹਾਸ, ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਇੱਕ ਜੀਵਤ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ। ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
10. ਚਿਤੌੜਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ (Chittorgarh Fort, Rajasthan)
ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਚਿਤੌੜਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਜਪੂਤ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ 180 ਮੀਟਰ ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕੰਪਲੈਕਸ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਹਿਲ, ਮੰਦਰ, ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਟਾਵਰ ਹਨ। ਇਹ ਲਗਭਗ 700 ਏਕੜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 13 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਕੰਧ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਚਿਤੌੜਗੜ੍ਹ ਰਾਜਪੂਤ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਹਾਦਰੀ ਭਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਰਾਣੀ ਪਦਮਿਨੀ ਦੀਆਂ ਮਹਾਨ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਘੇਰਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਖਦਾਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰਾਣੀ ਪਦਮਿਨੀ ਜੌਹਰ ਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ, ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਿਲਜੀ ਦੁਆਰਾ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਆਤਮ-ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਦਮਿਨੀ ਗੇਟ, ਅਤੇ ਕੀਰਤੀ ਸਤੰਭ (ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦਾ ਬੁਰਜ) ਅਤੇ ਵਿਜੇ ਸਤੰਭ (ਜਿੱਤ ਦਾ ਬੁਰਜ) ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਣਤਰਾਂ ਹਨ ਜੋ ਰਾਜਪੂਤ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਚਿਤੌੜਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਰਾਜਪੂਤ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਲਿਕਾ ਮਾਤਾ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਮੰਦਰ ਵਰਗੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮੰਦਰ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰਾਜਪੂਤ ਮਾਣ, ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਮੱਧਯੁਗੀ ਕਾਲ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਸਥਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੈਲਾਨੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਮਿਥਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਅਸਾਧਾਰਨ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
