ਅੱਜ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਯੁਗ ਵਿੱਚ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਸੰਸਾਰ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿਤਾ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ—ਜਿਵੇਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਨੈਟਵਰਕ, ਮੈਸੇਜਿੰਗ ਐਪਸ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸਿੰਗ ਟੂਲ—ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜੁੜਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ ਕਮਾਲ ਦੀ ਸੋਹਲਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਜਿਥੇ ਇਹ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੁੜਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਓਥੇ ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਅਲੱਗਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜੁੜਾਈ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ
ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਜੁੜਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਟਵਿੱਟਰ ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ, ਅਪਡੇਟਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਮੁਦਾਇ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਨੈਟਵਰਕ ਜਿਵੇਂ ਲਿੰਕਡਇਨ ਨੇ ਉਦਯੋਗਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
ਜ਼ੂਮ, ਗੂਗਲ ਮੀਟ ਅਤੇ ਮਾਇਕ੍ਰੋਸੌਫਟ ਟੀਮਸ ਵਰਗੇ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸਿੰਗ ਟੂਲਾਂ ਨੇ ਵਿਅਕਤਿਗਤ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਰਿਸ਼ਤੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਟੂਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਦੂਰੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਵਰਚੁਅਲ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਾਮਨੇ ਸਾਮਨੇ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੇ ਪਰੀਖਿਆਵਾਂ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬੇਹੱਦ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨ, ਤਜਰਬੇ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਅਲੱਗਾਵਟ ਦਾ ਤੱਤ: ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਲਾਗਤਾਂ
ਜਦੋਂ ਕਿ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਅਸਪਸ਼ਟ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੇਹੱਦ ਉਪਯੋਗ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਲੱਗਾਵਟ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੋ ਰਹੀ ਗੱਲਬਾਤ ਬਹੁਤ ਵਾਰੀ ਸਤਰਹੀਂ ਅਤੇ ਊਪਰ ਊਪਰ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵਿਅਕਤੀ ਆਨਲਾਈਨ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਗੱਲਬਾਤ ਸਹੀ ਮਾਇਨੇ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਫੇਸਬੁੱਕ ‘ਤੇ “ਲਾਈਕ” ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਨਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦਾ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦਾ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਉਪਯੋਗ ਨਾਲ “ਡਿਜੀਟਲ ਥਕਾਵਟ” ਦਾ ਸਾਮਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ, ਸਟੇਟਸ ਅਪਡੇਟਸ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਪੜੀ ਸੁਨੇਹਾ ਵਰਤਣ ਨਾਲ ਮਨ ਤੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਭਾਰੀ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਂਦੇ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਜਾਂ ਇਕੱਲੇਪਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆਂ ‘ਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਐਸੀ ਬੁਰਾਈਆਂ ਵੀ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਸਾਈਬਰ ਬੁਲਿੰਗ ਅਤੇ ਟ੍ਰੋਲਿੰਗ। ਇਹ ਨੈਗਟਿਵ ਤੱਤ ਅਜਿਹੇ ਡਿਜੀਟਲ ਮਾਹੌਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਲੱਗੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗੇ ਉਪਭੋਗੀਆਂ ਲਈ।
ਜੁੜਾਈ ਦਾ ਭਰਮ: ਤਕਨਾਲੋਜੀ ‘ਤੇ ਵਧਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ
ਡਿਜੀਟਲ ਕਮੇਅਨਿਕੇਸ਼ਨ ਤੇ ਵਧੀਕ ਨਿਰਭਰਤਾ ਅਸਲ ਸਮਾਜਿਕ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਮੂਲ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ, ਟੈਕਸਟਿੰਗ, ਈਮੇਲਿੰਗ ਜਾਂ ਮੈਸੇਜਿੰਗ ਐਪਸ ਜਿਵੇਂ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਿੱਧੇ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁਖ ਗੱਲਬਾਤਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨਾਲ ਅਸਲ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗਹਿਰੇ, ਮਾਣਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਰਥਪੂਰਕ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਾਡੀ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ “ਤੁਲਨਾ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ” ਜੋ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਲੋਕ ਖੁਦ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਿਰਫ ਚਮਕੀਲੀ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹੀ ਪੋਸਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘਾਟਤਮਕਤਾ, ਇਕੱਲੇਪਣ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਿਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਅਨੁਸਾਰ “ਸੰਪਰਕਿਤ” ਹੋਣ।
ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਉਣਾ
ਇਹ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਜਰੂਰੀ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਕੇ ਇਸ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸੰਪਰਕ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ:
- ਸীমਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੈਟ ਕਰੋ: ਆਪਣੀ ਸਕਰੀਨ ਟਾਈਮ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਜਾਂ ਹੋਰ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਸਮਾਂ ਜਿਆਦਾ ਨਾ ਖਪਾਓ।
- ਮਿਆਰੀ ਸੰਪਰਕ ਬਨਾਓ: ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਸਨੂੰ ਗਹਿਰਾਈ ਅਤੇ ਅਰਥਪੂਰਕ ਬਣਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
- ਡਿਜੀਟਲ ਡੀਟੌਕਸ ਕਰੋ: ਹਰ ਹਫਤੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਬਿਤਾਉਣਾ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਫਾਇਦemand ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਝੋ: ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਅਤੇ ਕੀ ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਹੀ ਹੈ।
- ਆਫਲਾਈਨ ਰਿਸ਼ਤੇ ਪਾਲੋ: ਡਿਜੀਟਲ ਸੰਪਰਕ ਵਧਾ ਕੇ, ਅਸੀਂ ਅਸਲ ਸੰਪਰਕਾਂ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਬਹੁਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ: ਇਕ ਦੁਧਾਰਾ ਤਲਵਾਰ
ਡਿਜੀਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੇ ਸਿੱਧਾ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਸੌਖਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸੰਕਟ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਕਈ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇਪਣ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਵੀ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਅਸਲ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈਏ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਡੀ ਆਤਮ-ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖ ਸਕੀਏ।
