Himachal Pradesh ਵਿੱਚ ਸੇਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਇਸ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦੌਰ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ ਤੀਜੇ ਸਾਲ ਵੀ ਖੁਸ਼ਕ ਸਰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਬਾਗਬਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵੱਧ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਸ ਸਾਲ 1 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੋਂ 74 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘੱਟ ਵਰਖਾ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੱਧ ਮੀਂਹ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੈ।
ਉੱਤਰੀ ਸ਼ਿਮਲਾ, ਕੋਟਗੜ੍ਹ, ਕਰਸੋਗ ਅਤੇ ਰਾਜਗੜ੍ਹ ਵਰਗੇ ਸੇਬ ਉਤਪਾਦਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਲਾਤ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹਨ। 1984-85 ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਵਾਰੀ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਵੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਕਈ ਬਾਗਬਾਨਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਨਵੇਂ ਪੌਦੇ ਲੱਗਾਉਣ ਤੋਂ 70-80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤਕ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਸਾਲ ਵੀ ਹਾਲਾਤ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਜਲਦੀ ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਵਗਿਆ ਤਾਂ ਕਈ ਬਾਗ ਸੁੱਕ ਜਾਣਗੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਜੋ ਤਪਦੇ ਹੋਏ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਜਿੰਨਾਂ ਕੋਲ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਪਾਣੀ ਉਪਲੱਬਧ ਨਹੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਪੌਦੇ ਲੱਗਾਉਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਨੋਜਵਾਨ ਬਾਗਬਾਨ ਸਾਰਥਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵੇਂ ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ ਸੀ , ਪਰ ਮੀਂਹ ਨਾ ਪੈਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮੀਦ ਟੁੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਕੋਈ ਢਿੱਲੀ ਨਹੀਂ,ਸਗੋਂ ਢੁਕਵੀਂ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ।
ਬਾਗਬਾਨ ਮੋਹਿਤ ਸ਼ਰਮਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮੀਂਹ ਅਤੇ ਬਰਫਬਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਕੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨਾ ਸਿਰਫ ਨਵੇਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵਾਧੂ ਰੁਕ ਗਈ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਰੁੱਖ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਨਾ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਸੇਬ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕਿਸਮਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਗੀਆਂ।
ਜ਼ਮੀਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁੱਕ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਪੁਰਾਣੇ ਬਾਗ ਹਨ, ਉਥੇ ਵੀ ਮੌਸਮ ਦੀ ਬੇਰੁਖ਼ੀ ਕਰਕੇ ਲੋੜੀਦੇ ਚਿੱਲਿੰਗ ਆਵਰਸ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਣਗੇ। ਜਦੋਂ ਚਿੱਲਿੰਗ ਆਵਰਸ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਸੇਬ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦਾ ਲੱਭ-ਲੱਭ ਕੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
ਤਾਪਮਾਨ ਬੇਹੱਦ ਵਧ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨੀਵੀਂ ਉਚਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਕੈਬ ਨਾਮਕ ਬੀਮਾਰੀ ਬੂਟਿਆਂ ‘ਤੇ ਉਭਰੇਗੀ। ਮੀਂਹ ਤੇ ਬਰਫ ਨਾ ਪੈਣਾ ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਗਬਾਨਾਂ, ਸਗੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਵੀ ਸੋਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ-ਬਾਗਬਾਨੀ ਕਰਨੀ ਔਖੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਕਿ੍ਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਨੀ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀ ਉਤਪਾਦਕ ਸੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਰੀਸ਼ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਮੌਸਮੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਤਾਪਮਾਨ ਵੱਧ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸੇਬ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ‘ਤੇ 25 ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫੁੱਲ ਤੇ ਪੱਤੇ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਵੇਗਾ।
ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਬਾਗਬਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਲ ਸੰਚਯਨ, ਮਲਚਿੰਗ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਖੱਡੇ ਬਣਾਕੇ ਪਾਣੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਜਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਟੈਂਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਬਸਿਡੀ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬੇਹਤਰ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕੇ।
ਹਿਮਾਚਲ ਵਿੱਚ ਸੇਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਬਾਗਬਾਨ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਦੇ, ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੰਕਟ ਹੋਰ ਵੀ ਗਹਿਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਾਗਬਾਨਾਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਠੋਸ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਸੇਬ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਤੇ ਜਲਦੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹਿਮਾਚਲ ਦੀ ਐਪਲ ਇੰਡਸਟਰੀ ਤੇ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਮੰਡਰਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
