ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 24 ਜਨਵਰੀ, 2025: ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025 ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ, ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮੰਗ ਵਿੱਚ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਚਕੀਲੇਪਣ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਰਕਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਕ
ਗਲੋਬਲ ਆਰਥਿਕ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ: ਗਲੋਬਲ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਰਥਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੰਦੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਣਾਅ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਕਾਰਨ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੰਗ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਨਿਰਯਾਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਦਬਾਅ:
ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਚਿੰਤਾ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਵਿਘਨ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਕਾਰਕ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਈਂਧਨ ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੋਵੇਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (ਆਰਬੀਆਈ) ਮੁਦਰਾ ਸਖ਼ਤ ਉਪਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ ਵਾਧਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਵਾਲੀ ਮੰਗ:
ਘਰੇਲੂ ਮੰਗ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚਾਲਕ ਰਹੀ ਹੈ, ਨੂੰ ਵਧਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੁੱਖ ਹਵਾਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਈ ਮੰਦੀ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਖੇਤਰਾਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟਾਈਲ, ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਉੱਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼:
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਕਾਸ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਵੀ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਹੈ। ਅਸਥਿਰ ਮੌਸਮ ਦੇ ਨਮੂਨੇ, ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਮਾਨਸੂਨ ਦੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ, ਨੇ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੇਂਡੂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖਪਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਵਿਘਨ:
ਜਾਰੀ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਮੁੱਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ, ਆਟੋਮੋਟਿਵ, ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਊਰਜਾ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਪਹੁੰਚ ਵਰਗੇ ਕਾਰਕਾਂ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਇਹ ਰੁਕਾਵਟਾਂ, ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025 ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਸੁਸਤੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਪੂਰਵ ਅਨੁਮਾਨ ਅਤੇ ਅਨੁਮਾਨ
ਭਾਰਤ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025 ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 5.5% ਤੋਂ 6% ਤੱਕ ਹੌਲੀ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਅਨੁਮਾਨਿਤ 6.8% ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਈ ਵਿਕਸਤ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਜੇ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਉੱਚ ਹੈ, ਇਹ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗਿਰਾਵਟ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਸਿਰਜਣ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲੀਏ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ‘ਤੇ ਜਨਤਕ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
“ਬਾਹਰੀ ਮਾਹੌਲ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਘਰੇਲੂ ਮੰਗ ਅਤੇ ਵੱਡਾ ਖਪਤਕਾਰ ਅਧਾਰ ਇਸਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਚਾਲਕ ਬਣੇ ਰਹਿਣਗੇ,” ਡਾ ਰਘੂਰਾਮ ਰਾਜਨ, ਸਾਬਕਾ ਆਰਬੀਆਈ ਗਵਰਨਰ ਅਤੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ
ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਨੀਤੀਆਂ
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮੰਦੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਗਰਮ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼, ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਲਈ ਨੀਤੀਗਤ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਿਰਤ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਘਰੇਲੂ ਖਪਤ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ, ਬਾਹਰੀ ਮੁੱਖ ਹਵਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ, ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਤੋਂ ਵੀ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਦਾ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਲਈ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੀ ਤਰਲਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸੰਤੁਲਨ ਐਕਟ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ।
ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਆਉਟਲੁੱਕ: ਭਾਰਤ ਦੀ ਲਚਕੀਲਾਪਣ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025 ਲਈ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਜਾਪਦਾ ਹੈ, ਮਾਹਰ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਲੰਬੀ ਮਿਆਦ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਵਧ ਰਹੇ ਮੱਧ ਵਰਗ, ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਵਧਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਕਾਰਕਾਂ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਗੇ।
ਮੱਧਮ ਤੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ, ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ, ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਲਚਕੀਲੇਪਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾਵਾਂ, ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਕਾਰਨ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਹੌਲੀ ਹੋਣ ਲਈ ਤੈਅ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਬੁਨਿਆਦ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਹੀ ਨੀਤੀਗਤ ਉਪਾਵਾਂ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖਿਡਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਭਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਸਟੇਕਹੋਲਡਰਾਂ ਤੋਂ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਰਣਨੀਤਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਰਥਿਕ ਲਚਕੀਲੇਪਣ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਟੀਚਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ।
