ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਮਾਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਸਗੋਂ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਮਕਸਦ ਮਨੁੱਖੀ ਸਭਿਆਚਾਰ, ਕਲਾ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਪਿਢ਼ੀਆਂ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਅਹਮ ਕਦਮ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਲਪਨਿਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਣਾ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅਤੀਤ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
1. Indian Museums (ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ)
The National Museum, New Delhi (ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਦਿੱਲੀ)
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਨਮੂਨੇ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਸਥਾਪਨ 1949 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ।
The Indian Museum, Kolkata (ਭਾਰਤ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਕੋਲਕਾਤਾ)
ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਕੱਲਕੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦਾ ਸਥਾਪਨਾ 1814 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਮ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਖਜ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪਦਾਰਥ ਵਿਗਿਆਨ, ਭੂਗੋਲ, ਪੈਲਿਓਂਟੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਦਿਲਚਸਪ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਹਨ।
Chhatrapati Shivaji Maharaj Vastu Sangrahalaya, Mumbai (ਛੱਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ਼ ਵਾਸਤੂ ਸੰਗ੍ਰਹਾਲਯਾ, ਮੰਬਈ)
ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਹ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਸਿੰਘਾਸਨ ਰਾਜਾ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ਼ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦਾ ਸਥਾਪਨ 1922 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਕਲਾ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਆਰਕੀਓਲੋਜੀ ਦੇ ਮੂਲ ਨਮੂਨੇ ਹਨ। ਇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰੀ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ ਹੈ।
2. International Museums (ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ)
The Louvre Museum, Paris (ਲੂਵਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਪੈਰਿਸ)
ਲੂਵਰ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਹੈ। ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਹ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਲਾ ਗੈਲਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1793 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਲਾ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਮੋਨਾਲੀਸਾ’ ਦੀ ਚਿੱਤਰਕਲਾ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਰਪੀ ਕਲਾ ਕੰਮ।
The British Museum, London (ਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਲੰਡਨ)
ਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸਥਾਪਨ 1753 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਨੋਖੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿਸਰ ਦੀਆਂ ਮUMMYਆਂ, ਗ੍ਰੀਕ ਅਤੇ ਰੋਮਨ ਕਲਾ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਦਭੁਤ ਮੂਲਕ ਖਜ਼ਾਨੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।
The Vatican Museums, Vatican City (ਵੈਟੀਕਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਵੈਟੀਕਨ ਸਿਟੀ)
ਵੈਟੀਕਨ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਹ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਲਾ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਚਿੱਤਰਕਲਾ, ਸਤਿਹੀ ਖੋਜ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਮਾਈकल ਐਂਜਲੋ ਦੀ ‘ਸੀਸਟਾਈਨ ਚੈਪਲ’ ਦੀ ਛੱਤ ਵੀ ਇੱਥੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਮੂਨੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ।
The Uffizi Gallery, Florence (ਉਫੀਜ਼ੀ ਗੈਲਰੀ, ਫਲੋਰੈਂਸ)
ਫਲੋਰੈਂਸ, ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਉਫੀਜ਼ੀ ਗੈਲਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਕਲਾ ਗੈਲਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਇਟਲੀ ਦੀਆਂ ਮਹਾਨ ਕਲਾ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਿਓਨਾਰਡੋ ਦਾ ਵਿਂਚੀ ਅਤੇ ਰੈਫੈਲੋ ਦੇ ਕੰਮ।
3. Historical Significance and Preservation (ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ)
ਮਿਊਜ਼ੀਅਮਾਂ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵਤਾ ਇਸ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪਾਠ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਤੀਤ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾਤਮਕ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਗਏ ਨਮੂਨੇ ਸਾਡੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪੀੜੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਸਰਹਾਨਾ:
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮਾਂ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਅਦੁਤੀਆ ਧਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਥਾਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
