Yoga Day 2025: ਅੱਜ ਦੀ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੰਕ ਫੂਡ, ਦੇਰ ਤੱਕ ਜਾਗਦੇ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਰੁਟੀਨ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਯੋਗਾ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਹੱਲ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਮਨ ਨੂੰ ਵੀ ਆਰਾਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਨੌਕਾਸਨ ਇੱਕ ਯੋਗ ਆਸਣ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਅਭਿਆਸ ਕਰਕੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਨੌਕਾਸਨ ਸ਼ਬਦ ਦੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ‘ਨੌਕਾ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਕਿਸ਼ਤੀ’ ਅਤੇ ‘ਆਸਨ’ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਆਸਣ। ਇਸ ਯੋਗ ਆਸਣ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ, ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਯੋਗ ਆਸਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫਾਇਦੇ ਹਨ, ਢਿੱਡ ਦੀ ਚਰਬੀ ਘਟਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਤੱਕ।
ਨੌਕਾਸਨ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਯੋਗ ਆਸਣ ਹੈ – ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ
ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨੌਕਾਸਨ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਯੋਗ ਆਸਣ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਪੇਟ, ਪਿੱਠ ਅਤੇ ਪੱਟਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਚਰਬੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਆਸਣ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਨੌਕਾਸਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਯੋਗਾਸਨ ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਚਨ ਅੰਗਾਂ ‘ਤੇ ਹਲਕਾ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਵਧੇਰੇ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਚਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੈਸ, ਕਬਜ਼ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੀ ਊਰਜਾ ਵੀ ਵਧਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
ਯੋਗਾਸਨ ਸਥਿਰਤਾ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ
ਇਹ ਯੋਗਾਸਨ ਸਥਿਰਤਾ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਿਸ਼ਤੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪਕੜ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਸਾਡੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਉਸੇ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਹੇਠਲੇ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਆਸਣ ਨੂੰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਪੱਟਾਂ, ਵੱਛੀਆਂ ਅਤੇ ਪੇਟ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਸਰਗਰਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਯੋਗਾਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ ਜੋ ਲੱਤਾਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਜਾਂ ਥਕਾਵਟ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ।
ਨੌਕਾਸਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ
ਨੌਕਾਸਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸ਼ੂਗਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਆਸਣ ਨੂੰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ। ਇਹ ਇਨਸੁਲਿਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਯੋਗਾਸਨ ਖੂਨ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਗੀ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਨੌਕਾਸਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ, ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਪਿੱਠ ਦੇ ਭਾਰ ਸਿੱਧੇ ਲੇਟ ਜਾਓ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਲੱਤਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਜੋੜੋ। ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਰੱਖੋ। ਹੁਣ ਡੂੰਘਾ ਸਾਹ ਲਓ, ਅਤੇ ਸਾਹ ਛੱਡਦੇ ਸਮੇਂ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਚੁੱਕੋ। ਨਾਲ ਹੀ, ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਖਿੱਚੋ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਪੈਰਾਂ ਵੱਲ ਵਧ ਸਕਣ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪੈਰਾਂ ‘ਤੇ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਹੱਥ ਅਤੇ ਪੈਰ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖਿਚਾਅ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹੋ। ਫਿਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਿਛਲੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਓ।
ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਜਾਂ ਦਮੇ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੌਕਾਸਨ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾਈਗ੍ਰੇਨ, ਤੇਜ਼ ਸਿਰ ਦਰਦ ਜਾਂ ਘੱਟ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਅਭਿਆਸ ਨਾ ਕਰੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੌਰਾਨ ਨੌਕਾਸਨ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪੇਟ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
