Aircraft 26 Rafale M deal:ਭਾਰਤ ਨੇ ਫਰਾਂਸ ਤੋਂ 26 ਰਾਫੇਲ ਸਮੁੰਦਰੀ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦਣ ਦੇ ਮੈਗਾ ਸੌਦੇ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 63,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਇਸ ਸਰਕਾਰੀ ਸੌਦੇ ‘ਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਸੌਦੇ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੂੰ 22 ਸਿੰਗਲ-ਸੀਟਰ ਅਤੇ ਚਾਰ ਟਵਿਨ-ਸੀਟਰ ਜਹਾਜ਼ ਮਿਲਣਗੇ। ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਏਐਨਆਈ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਤਰਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਫਰਾਂਸ ਤੋਂ 26 ਰਾਫੇਲ ਐਮ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦਣ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਸੌਦੇ ਨੂੰ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਕੈਬਨਿਟ ਕਮੇਟੀ (ਸੀਸੀਐਸ) ਤੋਂ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਰਾਫੇਲ-ਐਮ ਕਦੋਂ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇਗਾ?
ਰਾਫੇਲ ਐਮ ਜੈੱਟਾਂ ਦੀ ਸਪੁਰਦਗੀ ਸੌਦੇ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਡਿਲੀਵਰੀ 2029 ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ 2031 ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਖੇਪ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਰਾਈਫਲ-ਐਮ ਜਹਾਜ਼ INS ਵਿਕ੍ਰਾਂਤ ਅਤੇ INS ਵਿਕਰਮਾਦਿਤਿਆ ਵਰਗੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਾਹਕਾਂ ਤੋਂ ਚਲਾਏ ਜਾਣਗੇ। ਦੋਵੇਂ ਜਲ ਸੈਨਾ ਜਹਾਜ਼ ਪੁਰਾਣੇ ਹੋ ਰਹੇ ਮਿਗ 29K ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਜਹਾਜ਼ ਵਾਹਕ INS ਵਿਕਰਾਂਤ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ MiG-29K ਬੇੜੇ ਦੇ ਪੂਰਕ ਹੋਣਗੇ। ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ (IAF) ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅੰਬਾਲਾ ਅਤੇ ਹਾਸ਼ੀਮਾਰਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ‘ਤੇ 36 ਰਾਫੇਲ ਜੈੱਟ ਚਲਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਨਵਾਂ ਰਾਫੇਲ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੀਆਂ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗਾ
ਨਵਾਂ ਰਾਫੇਲ ਮਰੀਨ ਸੌਦਾ IAF ਦੀਆਂ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ “ਬਡੀ-ਬਡੀ” ਏਰੀਅਲ ਰਿਫਿਊਲਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਹੂਲਤ ਲਗਭਗ 10 IAF ਰਾਫੇਲ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਈਂਧਨ ਭਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਏਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਚਾਲਨ ਰੇਂਜ ਵਧੇਗੀ।
ਰੱਖਿਆ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਏਐਨਆਈ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਸੌਦੇ ਵਿੱਚ ਆਈਏਐਫ ਫਲੀਟ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨੀ-ਅਧਾਰਤ ਉਪਕਰਣ ਅਤੇ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਅੱਪਗ੍ਰੇਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੂੰ 4.5-ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਰਾਫੇਲ ਜੈੱਟਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਜਹਾਜ਼ ਵਾਹਕਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਪਕਰਣ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਏਗੀ।
ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, 26 ਰਾਫੇਲ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਜਲ ਸੈਨਾ ਲਈ ਰਾਫੇਲ ਮਰੀਨ ਦਾ ਸੌਦਾ ਉਸੇ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜੋ ਭਾਰਤ ਨੇ 2016 ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਲਈ 36 ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦਦੇ ਸਮੇਂ ਰੱਖੀ ਸੀ।
ਇਸ ਸੌਦੇ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਦੇ 2023 ਦੇ ਫਰਾਂਸ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇੱਕ ਬੇਨਤੀ ਪੱਤਰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਫਰਾਂਸ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 2023 ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਤੰਬਰ 2016 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਲਈ ਫਰਾਂਸ ਤੋਂ 36 ਰਾਫੇਲ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਸੌਦਾ 59 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਰਾਫੇਲ ਮਰੀਨ ਫਾਈਟਰ ਜੈੱਟ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਰਾਫੇਲ ਮਰੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਰਾਫੇਲ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਉੱਨਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਇੰਜਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਆਈਐਨਐਸ ਵਿਕਰਾਂਤ ਤੋਂ ਸਕੀ ਜੰਪ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਤਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ‘ਛੋਟਾ ਟੇਕ ਆਫ ਪਰ ਅਰੈਸਟਰ ਲੈਂਡਿੰਗ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਾਫੇਲ ਦੇ ਦੋਵਾਂ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 85 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਿੱਸੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਪੇਅਰ ਪਾਰਟਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਕਮੀ ਜਾਂ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਵਧੇਰੇ ਆਧੁਨਿਕ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘਟੀਆ ਹੈ।
