Employees working hours ;- ਭਾਰਤ ’ਚ ਵਧ ਰਹੇ ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਬਾਰੇ ਇਕ ਨਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਅੰਕੜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਏ ਹਨ। ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ 4.55% ਆਬਾਦੀ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ 70 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਇੰਫੋਸਿਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਨਾਰਾਇਣ ਮੂਰਤੀ ਨੇ ਹਫ਼ਤੇ ’ਚ 70 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਦਕਿ L&T ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ S.N. ਸੁਬ੍ਰਮਣਯਮ ਨੇ 90 ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਇਹ ਰਾਜ ਨੇਮ ਵਰਕਿੰਗ ਆਵਰਸ ’ਚ ਅੱਗੇ
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਮੇਟੀ (EAC-PM) ਵਲੋਂ ਜਾਰੀ ਵਰਕਿੰਗ ਪੇਪਰ ਮੁਤਾਬਕ, ਗੁਜਰਾਤ, ਪੰਜਾਬ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਪਸ਼ਚਿਮ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਕੇਰਲ ਉਹ ਰਾਜ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ 70+ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
• ਗੁਜਰਾਤ – 7.2% ਲੋਕ
• ਪੰਜਾਬ – 7.1% ਲੋਕ
• ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ – 6.6% ਲੋਕ
ਇਹਨਾਂ ਰਾਜਾਂ ’ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਘੰਟੇ ਕੰਮ
ਝਾਰਖੰਡ (2.1%), ਅੱਸਾਮ (1.6%) ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ (1.1%) ਉਹ ਰਾਜ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ 70+ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਆਰਥਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਪਾਰਸ ਜਸਰਾਇ ਮੁਤਾਬਕ ਉੱਚ GDP ਵਾਲੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਕਿਸਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਾਜਾਂ (ਬਿਹਾਰ, UP) ’ਚ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ਹਿਰੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚ ਵੱਧ ਕੰਮ
ਨਗਰ ਵਾਸੀਆਂ ਵਲੋਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਤુલਨਾ ’ਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇੱਕ ਘੰਟਾ ਵੱਧ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਫਿਕਸ ਸੈਲਰੀ ਵਾਲੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਹੋਰ ਵਰਕਰਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੱਧ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਸਰਵਿਸ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਸੈਲਫ-ਇੰਪਲੌਇਡ ਲੋਕ ਗੁਡਸ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਵਰਕਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਘੰਟੇ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਲੰਮੇ ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ ਦਾ ਸਿਹਤ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
70+ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਈ ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ਨੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਦੱਸਿਆ, ਪਰ ਇਹ ਸਿਹਤ ’ਤੇ ਖ਼ਰਾਬ ਅਸਰ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। 2024-25 ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਹਫ਼ਤੇ ’ਚ 60+ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤਨਾਵ (stress) ਵਧਣ, ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ
ਭਾਰਤ ’ਚ ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਹੋਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਰਾਜਾਂ ’ਚ ਲੰਬੇ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਕੰਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਇਹ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਵਧੇਰੇ ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਵਿਚ ਸੰਤੁਲਨ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਇਹ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮਸਲਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
