ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਹਤਰੀਨ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਮੌਕੇ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੇਂਦਰੀ ਸਕੂਲ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੀबीਐਸਈ (CBSE) ਬੋਰਡ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਚਲਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨ, ਕਲਾ, ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਉਲੇਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:
1. Kendriya Vidyalaya, New Delhi
ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਦਿਆਲਯਾ, ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਤੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਵਾਲੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਹਤਰੀਨ ਅਧਿਆਪਨ, ਇਨੋਵੇਟਿਵ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਦਿਆਲਯਾ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
2. Jawahar Navodaya Vidyalaya (JNV), Various Locations
ਜਵਾਹਰ ਨਵੋਦਯਾ ਵਿਦਿਆਲਯਾ (JNV) ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਗਰੀਬ ਪਰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਮੌਕੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। JNV ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ, ਕਲਾ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵਾਤਮਕ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ਿਸ਼ਟਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
3. Delhi Public School (DPS), New Delhi
ਦਿੱਲੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ (DPS) ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਇਸ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਹਰ ਪੱਧਰ ਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। DPS ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
4. The Army Public School, Various Locations
ਆਰਮੀ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਸੈਨਿਕ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਥੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਹਤਰੀਨ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਿਸ਼ਟਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
5. Sainik School, Various Locations
ਸੈਨਿਕ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਧਾਨ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਲਈ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੈਨਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਹਨ। ਸੈਨਿਕ ਸਕੂਲਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਤਕ੍ਰਿਸ਼ਟਤਾ ਅਤੇ ਮਾਨ ਦੇ ਕਈ ਹਦਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਹੈ।
6. Central School for Tibetans (CST), Dharamsala
ਸੈਂਟ੍ਰਲ ਸਕੂਲ ਫਾਰ ਟਿਬੇਤਾਂ (CST), ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਟਿਬੇਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਟਿਬੇਤੀਆਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਿਸ਼ਟਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
7. Kendriya Vidyalaya, Bangalore
ਬੰਗਲੋਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਦਿਆਲਯਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਕੂਲ ਹੈ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ਿਸ਼ਟਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
8. Rajkiya Pratibha Vikas Vidyalaya, New Delhi
ਰਾਜਕੀਯਾ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਵਿਕਾਸ ਵਿਦਿਆਲਯਾ, ਦਿੱਲੀ, ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ਼ਾਲੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਚੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਫਿਲਡ ਐਕਸਲੈਂਸ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
9. Navodaya Vidyalaya, Bhopal
ਨਵੋਦਯਾ ਵਿਦਿਆਲਯਾ ਭੋਪਾਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਖੇਡਾਂ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯੋਗਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
10. The National Institute of Open Schooling (NIOS), Various Locations
ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਓਪਨ ਸਕੂਲਿੰਗ (NIOS), ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲੀ ਸਕੂਲਿੰਗ ਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਘਰ ਬੈਠ ਕੇ ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਮਕਸਦ ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਸਰਹਾਨਾ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ, ਖੇਡਾਂ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਲਾ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਹਤਰੀਨ ਪੱਧਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੂਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪਹੁੰਚ ਤੇ ਫੋਕਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
